Reservatenwerkgroep Jaarverslag 2019
De Reservatenwerkgroep is de groep van alle beheerteams van Natuurpunt Velpe-Mene. Deze werkgroep komt 6 keer per jaar samen. Ze organiseert terreinbezoeken en ondersteunt beheerteams met beleidskeuzes, beheervraagstukken, aankopen en opstellen van beheerplannen.
Natuur beheer is werken?
In Vlaanderen zijn de natuurgebieden veelal te klein om niets te doen. Daarom moet er beheerd worden om de biodiversiteit te beschermen en te laten ontwikkelen, om te voorkomen dat natuurgebieden verruigen door stikstofdepositie, of dat open habitats met de laatste biodiversiteitshotspots toegroeien met ruigte of door spontane verbossing.
Vrijwilligerswerkdagen in natuurgebieden: meer dan 30 werkdagen
In 2019 organiseerde Natuurpunt Velpe-Mene meer dan 30 weekendwerkdagen in de reservaten binnen de afdeling. Daarenboven was er ook een weekploeg van vrijwilligers en deze verzette meer dan 600 uur werk in deze natuurgebieden.
Aankoop natuurterreinen: 11 ha extra natuurgebied in 2019
Aankopen is een belangrijk middel om natuur op een duurzame manier te beheren. Natuurbeheer veronderstelt een lange ontwikkelingstijd en is niet vrijblijvend zoals zoveel vrijwillige maatregelen.
Natuurherstel is een werk van lange adem met constant beheer op dezelfde plaats en is niet te vatten in 5-jaarcontracten, waarna de prille natuurontwikkeling met terugkomen van soorten vb van graslanden terug omgeploegd wordt. Daarom is aankopen meer dan noodzakelijk,… ook nu nog.Natuurpunt Velpe-Mene zet zich in rond de uitbreiding en verbinding van de bestaande natuurprojecten. In 2019 zijn de natuurgebieden Snoekengracht in Boutersem, Spoorwegzate Hoegaarden-Tienen in Tienen, Tiens Broek in Tienen en Koebos in Bierbeek samen uitgebreid met meer dan 11 ha natuur.
Koken kost geld?
De overheid steunt de aankoop van natuurgebieden binnen de visiegebieden van de erkende reservaten. Maar er blijft telkens nog een aanzienlijk deel van de aankoopprijs zelf op te brengen. Hiertoe hanteert Natuurpunt Velpe-Mene het Natuurfonds met giften op project 3997 Velpe-Mene (rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer te Mechelen, Coxiestraat met vermelding project 3997 Velpe-Mene) . Met dit instrument wordt het engagement genomen om de restfinanciering te dragen van alle natuurgebieden binnen de afdeling. In 2019 heeft het Natuurfonds Velpe-Mene 37 000 euro bij elkaar gebracht. Daarnaast hebben ook de stad Tienen en gemeente Bierbeek de aankopen in hun gemeente financieel gesteund deze steun is onmisbaar, waarvoor dank.
Erkenning als natuurreservaat in 2019: Uitbreidingen Blauwschuurbroek, Hazenberg-Molensteen en Middenloop Velpevallei
In 2019 kregen percelen in uitbreiding binnen de reservaten Hazenberg-Molensteen, Middenloop Velpevallei (Rozendaalbeekvallei, Kleinbeek en Paddepoel) en Blauwschuurbroek de erkening als natuurreservaat door de minister van Leefmilieu. Dit statuut is belangrijk voor de bescherming maar ook voor de uitvoering van het beheer. Deze erkenning loopt 24 jaar en zorgt dat we kunnen verder werken aan de uitbouw van deze natuurgebieden.
Natuurbeheer met resultaten
Resultaten na jarenlang doorgedreven beheer zijn een opsteker voor het beheerteam. En die waren er ook weer in 2019. Als de resultaten voor zich spreken dan kan iedereen hiervan genieten. In een afzonderlijke poster wordt op de beheersresultaten ingegaan. Een reeks soorten van de soortenrijke natte graslanden en moerassige bloemenrijke ruigten (zeer bedreigd) deed het in de beheerde goed: dit geldt voor de brede orchis, addertong, weide-vergeet-me-nietje, trosdravik maar ook beekoeverlibel en zuidelijke oeverlibel en purperstreepparelmoervlinder. De verdere uitbreiding van de brede orchis in een reeks gebieden (Aardgat, Zwartenbos, Mene-Jordaan). Bij de soorten van onbemeste droge soortenrijke graslanden soms kalkrijke graslanden waren dit graslathyrus, borstelkrans, donderkruid, bijenorchis, borstelkrans, scherpe fijnstraal, moeslook.
2 zeldzame vlinders zijn te vermelden: klaverblauwtje en dwergblauwtje. Maw een hele reeks soorten die een indicatie geven van de kwaliteit of het goede beheer kwamen terug of ontwikkelden een populatie. Aandachtssoort is ook de populatie van de wulp in de Velpe- en Getevallei.
De terugkeer van de Das in de Hoegaardse en Bierbeekse natuurgebieden is een feit. Spijtig genoeg zijn er ook nog verkeersknelpunten met verkeersslachtoffers bij de dassenpopulatie die dit succes bemoeilijken.
Natuurgebieden in hun omgeving
Buiten de beheerde natuurgebieden staat de natuur steeds meer onder druk. Het is meer dan duidelijk dat het niet goed gaat met de natuur. Talrijke bedreigingen pakken als donkere wolken samen boven ons. De klimaatsverandering werd in 2019 heel concreet met een langdurige droogte, voorjaarsstormen… Om onze natuur beter te beschermen, zullen gerichte maatregelen nodig zijn: vasthouden van water, vertraagde afvoer, meer extensief bekenbeheer dat niet enkel gerichtis op snelle afvoer maar juist op het ophouden van het gebiedseigen water. We hebben vooral ook nood aan grotere robuuste natuurgebieden die een storm kunnen opvangen (of de gevolgen ervan althans).
Naast het klimaatdossier zijn er nog andere beleidsdossiers die door betonnering, bemaling en inname van open ruimten de natuurwaarden te niet doen en die we elke dag moeten blijven opvolgen: fietsautostrades, wegenaanleg, aanleg van rioleringen, de ruilverkaveling,…
Ruilverkaveling Willebringen: eis realisatie 129 ha bijkomende natuur en 61 km brede natuurstroken
Ruilverkavelingen vonden in het verleden reeds ingrijpend plaats met Ruilverkaveling Goetensenhoven (jaren 80), Ruilverkaveling Melkwezer (jaren 90), Ruilverkaveling Hoegaarden (einde 2000), Ruilverkaveling Vissenaken (einde 2007) en nu ruilverkaveling Willebringen. Vanaf de Ruilverkaveling Hoegaarden werd door NP Velpe-Mene hard gewerkt om ook binnen de ruilverkaveling aan natuurontwikkeling te doen. Daarin werd deels gelukt met de uitbouw van de natuurgebieden Rosdel, deels Mene-Jordaan en Middenloop Velpevallei met Rozendaalbeekvallei en Paddepoel. Maar nog steeds blijft de Ruilverkaveling een zeer grote ingreep in het landschap. Nu komt de Ruilverkaveling Willebringen in uitvoering. Ook deze is zeer ingrijpend. In het goedgekeurd structuurplan is de realisatie van 129 ha nieuwe en bijkomende natuur voorzien, daar waar nu nog een bos of beheerd natuurgebied is en ook niet minder dan 61 km brede stroken door het agrarisch landschap. Nu is het hét moment om ook de natuurmaatregelen waar te maken die werden vooropgesteld in het structuurplan van de ruilverkaveling: 129 ha extra natuur en 61 km brede natuurstroken zijn daarom strikt noodzakelijk te samen met het behoud van holle wegen en een reeks onverharde landwegen.